De IJssel wordt door sommigen de mooiste rivier van Nederland genoemd. Deze rivier is een 127 km lange aftakking van de Rijn en stroomt door Gelderland en Overijssel. Van oudsher is de IJssel een belangrijke handelsroute. De steden die langs deze rivier lagen waren aangesloten bij de Hanze: een samenwerkingsverband van handelaren en steden in de Middeleeuwen.
Inmiddels is de IJssel niet meer de handelsroute die zij ooit was, maar transporteert zij helaas wel (plastic) afval dat aanspoelt op de oevers. Als dit zwerfafval niet wordt aangepakt, kan het door de rivier naar zee worden gebracht waar het bijdraagt aan de plasticsoep-problematiek. Bovendien leidt het tot overlast en schade voor mens en natuur in en langs de rivier zelf en blijkt uit onderzoek dat het plastic zwerfafval zich ophoopt in de rivieroevers.
Om het zwerfafval in de IJssel aan te pakken is het riviernetwerk Schone IJssel opgestart; een samenwerkingsverband tussen vele initiatieven langs de rivier. Samen zetten we in op kennisdeling, wisselen we connecties uit en voeren we actie voor een schone IJssel in 2030.
Vanuit de samenwerking in het project Schone IJssel en het netwerk Schone IJsseloevers is al heel wat bereikt. Door de krachten te bundelen langs de vier O’s: Opruimen, Onderzoeken, Oplossen en Ontdekken kunnen we veel partijen en mensen met elkaar verbinden, faciliteren en activeren.
Sinds 2020 wordt binnen Schone Rivieren langs de IJssel op circa 60 locaties tweemaal per jaar het aangespoelde afval onderzocht. Getrainde vrijwilligers registreren hoeveelheid en samenstelling volgens de OSPAR-methodiek. De resultaten tonen afvalhotspots, trends en belangrijkste bronnen van rivierafval, waarmee gerichter maatregelen kunnen worden genomen.
Jaarlijks ruimen zo’n 300 vrijwilligers in het gebied kilometers rivieroevers op. Acties vinden vooral plaats na hoogwater in het voorjaar en tijdens World Cleanup Day. Zo wordt jaarlijks circa 600 kilo afval verwijderd, waardoor wordt voorkomen dat dit zwerfafval schade aan de natuur en onze gezondheid veroorzaakt.
Langs de IJssel zijn diverse opruimgroepen actief, zoals Kampen-Schoon, WorpWegWerp-vrij, Trashhunters Zwolle, Deventer Schoon Familie en Wim Eikelboom. Zij hebben een stukje rivier geadopteerd en houden dit schoon. Daarnaast organiseren gemeenten, bewoners en kleine groepen regelmatig gezamenlijke of individuele opruimacties.
In gemeente Rheden zijn 31 oevertrajecten langs de IJssel en het Apeldoorns Kanaal door inwoners geadopteerd. Er is zelfs een wachtlijst. Deelnemers ontvangen opschoonmateriaal en een kleine vergoeding en ruimen hun traject minimaal twee keer per jaar op, waarbij PMD en restafval gescheiden worden ingezameld.
Eind 2020 signaleerden Schone Rivieren-onderzoekers grote hoeveelheden nurdles langs de IJssel, afkomstig van Daly Plastics. Door beperkte rioolwaterzuivering kwamen de korrels in de rivier. De Zwolse gemeenteraad legde het bedrijf een betalingsverplichting op. Daly Plastics investeerde €100.000 in een voorzuivering, korven op waterafvoeren en nieuwe protocollen.
In 2022 bracht Kampen-Schoon vervuiling door piepschuim en sigarettenpeuken langs de IJssel bij Kampen in kaart. Piepschuim spoelt bij harde wind vanaf bedrijventerreinen en bouwplaatsen de rivier in. Door het rookverbod in binnenruimtes belanden jaarlijks zo’n 16 ton peuken, vaak met plastic en gif, via regenwater in de IJssel.
In 2021 startten provincie Overijssel, Engie en gemeente Zwolle een pilot met een Clear Rivers plasticvanger in de IJssel. Het systeem verwijdert drijvend plastic, maar ving weinig af. Studenten van hogeschool Saxion maakten van het verzamelde materiaal een prototype blouse, voor een kwart vervaardigd uit rivierplastic.
In 2021 gingen ruim 100 middelbare scholieren in Zwolle, Kampen en Olst Wijhe aan de slag als Woordvoerders van de Rivier. Ze brachten met de 4 O’s zwerfafvalproblemen langs de IJssel in kaart en bedachten oplossingen, variërend van nieuwe prullenbakken bij scholen tot een bubble barrier voor afvalopvang.
Wil je als vrijwilliger meehelpen aan een schone IJssel?
Word rivieronderzoeker langs de IJssel en meld je aan voor de interesselijst. Eén keer per jaar organiseren we trainingen en houden we je op de hoogte van alle activiteiten.
Wil je je als bedrijf of gemeente aansluiten bij het Schone IJssel Riviernetwerk? Neem contact op met de riviercoördinator!
Netwerk Schone IJssel (voorheen Schone IJssel Oevers) is een open netwerk van grote en kleine initiatieven. Inwoners, scholen en verenigingen, provincies en gemeenten, natuurorganisaties zoals IVN en NMO, milieudiensten en afvalverwerkers, Rijkswaterstaat, waterschappen en andere organisaties die een rol willen spelen bij het voorkomen, verwijderen en verwerken van afval in en langs de rivier de IJssel zijn aangesloten bij het netwerk. Er zijn heel veel koppelkansen.
Het netwerk komt vier keer per jaar bij elkaar en eens per jaar is de Dag van de IJssel met meerdere partijen. Via een besloten online platform en via offline bijeenkomsten delen de partners in het netwerk hun nieuws, acties, kennis, campagnes en onderzoeken.
Provincie Overijssel
Gemeente Deventer
Gemeente Olst-Wijhe
Gemeente Zwolle
Gemeente Kampen
Gemeente Westervoort
Gemeente Duiven
Gemeente Zevenaar
Gemeente Rheden
Rijkswaterstaat
Waterschap Drents Overijsselse Delta
Schone IJsseloevers 2.0
ROVA
Circulus Berkel
Cambio
Ulebelt
Natuur en Milieu Overijssel
GoClean
Kampen-Schoon
Stichting Migaloo
Er zijn talloze mensen die zich op een of andere manier inzetten voor de IJssel. Over al deze mooie initiatieven kan je lezen op Platform Onze IJssel.
Ook Schone IJssel publiceert regelmatig nieuws, mooie verhalen of informatie over activiteiten op dit platform. Neem eens een kijkje op de Onze IJssel pagina.
Neem contact op met de riviercoördinator van Schone IJssel: