Tiende metingsronde Schone Rivieren (najaar 2022) toont aan:
Opmars giftige sigarettenfilters op rivieroevers
Sigarettenpeuken worden meer en meer gevonden op de Nederlandse rivieroevers. Tijdens de laatste metingen van Schone Rivieren troffen onderzoekers opvallend veel sigarettenfilters aan. De peuk is daardoor gestegen naar plaats zes in het rijtje van meest gevonden afvalitems. Zorgelijk, aangezien sigarettenfilters giftige stoffen en microplastics bevatten. Slechts één filter kan wel tot duizend liter (rivier)water vervuilen.
Onze Schone Rivieren onderzoekers gingen het afgelopen najaar voor de tiende keer op pad om onderzoek te doen op ruim 350 oevers van alle grote Nederlandse rivieren, de Overijsselse Vecht en de Zeeuwse Delta, het IJ en de Rotterdamse wateren. In totaal werden bijna 60.000 stuks afval geregistreerd en opgeruimd, gemiddeld 163 stuks per 100 meter rivieroever. Ruim tachtig procent van het gevonden afval bestaat uit plastic.
Gevonden peuken fractie werkelijke aantal
Net als tijdens eerdere metingen werden plastic en piepschuim het meest aangetroffen. Opvallend was de grote hoeveelheid gevonden sigarettenfilters, in totaal ruim 3.500. Dit aantal is slechts een fractie van het werkelijke aantal achtergelaten peuken, aangezien er op specifieke plekken door onderzoekers werd gemonitord.
Op tien locaties troffen onderzoekers zelfs meer dan 100 peuken per 100 meter rivieroever aan en op een locatie langs de IJssel vlakbij Deventer werd een record van 344 sigarettenfilters gevonden. De sigarettenfilters worden achtergelaten op de rivieroevers of komen door de wind, regen of via het riool in de rivier terecht.
Via open gootjes in rivier
Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat ongeveer driekwart van de sigarettenpeuken niet in een vuilnisbak terechtkomt, maar gewoon op ‘straat’ wordt uitgetrapt. Schone Rivieren, het samenwerkingsverband van IVN Natuureducatie en Stichting De Noordzee, maakt zich grote zorgen over de hoeveelheid sigarettenfilters die vervolgens met het regenwater via open gootjes in de straten worden weggespoeld en in de rivier belanden. Dit is bijvoorbeeld in de historische binnenstad van Kampen het geval.
Giftige filters
Sigarettenfilters horen niet thuis in het milieu. Met name voor waterdieren –en planten zijn de giftige sigarettenfilters zeer schadelijk. De giftige stoffen uit de peuken leiden tot afwijkend gedrag, veranderingen in het DNA en zelfs tot sterfte. Bovendien bestaat het risico dat de giftige stoffen met micro- en nanoplastics in vissen worden opgenomen en uiteindelijk op ons eigen bord terechtkomen. En vogels kunnen filters aanzien voor voedsel.
Onderzoek I&W
Een jaar geleden is de motie van GroenLinks voor een wettelijke doelstelling van zeventig procent minder peuken in het milieu eind 2026 door de Tweede Kamer aangenomen. Staatssecretaris Vivianne Heijnen van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat zei vervolgens een onderzoek toe hoe deze doelstelling te halen en gaf hierbij aan te verwachten dat dit eind 2022 gereed zou zijn. Tot op heden zijn er echter nog geen resultaten gedeeld.
Steviger beleid nodig
IVN Natuureducatie en Stichting De Noordzee roepen de minister op om snel met de resultaten van het beloofde onderzoek te komen en pleiten voor steviger beleid om sigarettenfilters in het milieu aan te pakken. Gemeentes kunnen maatregelen nemen zoals het plaatsen van meer asbakken in de openbare ruimte, aanbrengen van vangputten in regenwaterafvoersystemen en er kunnen bewustwordingscampagnes worden gestart.
Rivieroevers onverminderd vervuild
De najaarsmetingen van Schone Rivieren in 2022 bevestigen de resultaten van eerdere onderzoeksrondes: de rivieroevers blijven onverminderd vervuild. 82 procent van het afval is plastic. Ondefinieerbare stukken zacht folie plastic en stukken piepschuim zijn de meest gevonden soorten afval op de oevers dit najaar. De stukken folie plastic werden aangetroffen op 76 procent van de onderzochte oevers, gemiddeld 29 stukken per 100 meter oever. Vispluis staat op de derde plaats van het meest gevonden afval. Dit ligt vooral veelvuldig op meetlocaties in de Wester -en Oosterschelde, waar een directe verbinding is met de Noordzee.
Bekijk alle resultaten van de Schone Rivieren najaarsmeting 2022 in de factsheet:
Factsheet najaarsmeting 2022