Menu
|SCHONE MAAS December 2020

Opruimacties 19 september Maas Cleanup

De opschoonacties van voorjaar 2020 zijn vanwege het hoge water en vervolgens wegens de coronabeperkingen grotendeels afgelast. Enkele groepen hebben wel kunnen opruimen en sommige individuen zijn alsnog op pad geweest. We zijn dan ook ontzettend blij dat in het najaar wel de nodige opruimacties zijn kunnen doorgaan vanuit het nieuwe project De Maas Cleanup. Dit zal gedurende de komende 3 jaar worden voortgezet zodat we ook in het najaar een opruimronde hebben. Dit staat los van de opruimacties die vanuit Schone Maas in het voorjaar georganiseerd worden. Deze zullen daar waar mogelijk in voorjaar 2021 wel weer plaatsvinden. Hiervoor is de richtlijn dat we weer met groepen moeten kunnen samenkomen in de buitenlucht. Wanneer dit kan zullen we onze corona-proof opruimen handleiding delen met alle coördinerende vrijwilligers. Hierbij worden materialen verspreid en ontsmet neergelegd, nemen opruimers zelf handschoenen mee en worden materialen na gebruik weer ontsmet.

We willen alle bedrijven, overheden, waterbeherende partijen en vooral de vrijwilligers bedanken die het op 19 september mogelijk hebben gemaakt om Limburg een dag blauw te kleuren. Het resultaat?

  • 90 kilometer maasoever in Limburg afvalvrij
  • 6000 kilo afval opgeraapt
  • 5200 vrijwilligers op de been

En dat was pas het begin. Bedrijven, organisaties en burgers werden een community. Om de Maas de baas te maken en de riviernatuur de bescherming te geven die hij verdient. Binnen, in en met onze (nieuwe) partners ondernemen we actie. Buiten, blijven we opruimen en aandacht vragen voor de rechten van de Maas. Als IVN zijnde kijken we met trots terug maar vooral met veel ambitie vooruit. Samen kunnen én blijven we het tij keren. Het is namelijk harder nodig dan ooit.

Verder lees je in deze nieuwsbrief over:

  • Groen Traineeship – Maak de Maas de baas
  • Statiegeld Campagne – ‘Yes we can’
  • Schone Rivieren alliantie
  • Resultaten afvalonderzoek 2017 – 2019
  • LIVES: Euregionaal project Litter Free Rivers and Streams

Groen Traineeship – ‘Maak de Maas de baas’ – Rechten voor de rivier

6000 kilo troep werd op 19 september uit het Limburgse deel van de Maas gevist. Samen met duizenden vrijwilligers verzamelen we al jaren meer dan 4300 zakken afval in het voorjaar. Dit toont aan dat we te maken hebben met een blijvend probleem. Daar kan echter niemand op worden aangesproken. De Maas is een soort niemandsland. Niemand is wettelijk verantwoordelijk voor het opruimen van afval in het water. Rijkswaterstaat niet, maar ook de waterschappen, de gemeenten en provincies niet. Juriste Jessica den Outer (23) vreest dat de vervuiling onbeperkt blijft doorgaan zolang de Maas niet dezelfde rechten heeft als mensen, bedrijven of organisaties. “Het lastige is dat het hele juridische systeem ervan uitgaat dat de natuur rechteloos is. De wetgeving zal moeten veranderen. Wanneer de Maas als een rechtspersoon kan worden behandeld, kan zij het recht opeisen om vrij te zijn van vervuiling.” Den Outer werkt als jongste expert voor het ‘Harmony with Nature’ programma van de Verenigde Naties. Ze onderzoekt hoe de maatschappij beter kan worden ingericht met respect voor de natuur. “Nu wordt de aarde in hoog tempo uitgeput en vervuild. Dat kan zo niet doorgaan.” Den Outer studeerde internationaal milieurecht. In haar scriptie betoogde ze al dat de natuur een rechtspersoon moet zijn. Dan kunnen de planten, dieren en rivieren veel effectiever beschermd worden.

Middels het volgen van 2 sporen wil IVN en De Maas Cleanup zich inzetten om te verkennen welke mogelijkheden en kansen aanwezig zijn om dit werkelijkheid te laten worden. Enerzijds kan dit door het rechterlijk te onderzoeken. Middels een 2 weekse meeting met een aantal Maas Cleanup partners, waaronder Boels Zanders Advocaten, Jessica en IVN onderzoeken we welke mogelijkheden er zijn met betrekking tot het omgevingsrecht. Anderzijds gaat Jessica en IVN aan de slag met een Groen Traineeship: “Maak de Maas de Baas”.

Vanaf 1 december is de werving van dit traineeship van start gegaan. We gaan de rechten voor de Maas met circa 15 studenten gedurende een half jaar uitwerken. Het gaat om studenten van diverse richtingen, denk aan filosofie, groene-, sociale studies en rechten. Ze krijgen workshops en gaan vijf maanden werken aan Rechten voor de Maas. We hopen van de jongeren te leren; die kennis koppelen we dan aan de ontwikkeling die we met het Schone Maas & Maas Cleanup projectteam doormaken.

Weet je iemand die wilt meedoen met die traineeship of ben je zelf geïnteresseerd? Kijk dan op Groen Traineeship | Deedmob

Statiegeld Campagne – ‘Yes we can’

Nu statiegeld voor kleine plastic flesjes (< 1 liter) er gaat komen vanaf juli 2021, blijft Schone Rivieren samen met andere Nederlandse milieuorganisaties pleiten voor het snel invoeren van  statiegeld op blik. Het kabinet keurde 9 oktober het voorstel van staatssecretaris Stientje van Veldhoven goed om statiegeld op blik vanaf 2022 in te voeren. Daarmee ligt de benodigde wetgeving klaar als het aantal blikjes in het zwerfafval volgend jaar niet met minimaal 70% is afgenomen.

Onder het motto ‘Yes We Can’ is een campagne van start voor een snelle invoering van statiegeld op blikjes. Het is een initiatief van de Statiegeldalliantie, waaraan 68 Nederlandse en Belgische gemeenten, en tientallen organisaties (waaronder LTO en de Consumentenbond) en bedrijven als ASN en de Triodos Bank meedoen.

Volgens de alliantie moet er snel een politiek besluit vallen over een statiegeldregeling. De oorspronkelijke afspraak die het kabinet met het bedrijfsleven maakte is dat in het najaar van 2021 het aandeel blikjes in het zwerfafval is teruggebracht met ten minste 70 procent. “We zien inmiddels dat er steeds meer blikjes in de natuur worden achtergelaten, daarom zeggen we: het besluit kan nu al genomen worden”, zegt Suze Govers van de Statiegeldalliantie in het NOS Radio 1 Journaal.

Staatssecretaris Van Veldhoven heeft met de plastic flesjes hetzelfde gedaan, zegt Govers. “Ze zag dat er meer plastic flesjes in de natuur kwamen in plaats van minder. Dat heeft haar gemotiveerd om het besluit over plastic flesjes eerder te nemen.” In april is besloten om per 1 juli 2021 statiegeld op kleine plastic flesjes te heffen. De verwachting is dat daarna 70 tot 90 procent minder plastic flesjes op straat of in de natuur belanden.

De statiegeldcampagne wordt online gevoerd met de afbeelding van een groen blikje en een opgestoken duim, aangepast aan elke deelnemende gemeente en organisatie. Ook wordt er aandacht voor hergebruik van blikjes gevraagd met posters, advertenties en in nieuwsbrieven. Volgens de Statiegeldalliantie heeft onderzoek uitgewezen dat een hoog percentage van de klanten bereid is om blikjes terug te brengen als er statiegeld op zit (Bron: Campagne voor statiegeld op blikjes van start: Yes We Can | NOS.)

Wil je meer weten over wat Schone Rivieren hierin betekent en hoe groot dit probleem is? Bekijk dan op de Schone Rivieren website de factsheet Blik, Waarom wachten met statiegeld op blikjes? – Schone Rivieren.

Schone Rivieren alliantie

Schone Rivieren vraagt aandacht voor de vervuiling van onze rivieren door plastic, brengt het probleem in kaart en stimuleert een brongerichte aanpak. Ons ultieme doel: plasticvrije rivieren in Nederland in 2030. Dit willen we samen bereiken met lokale partijen (gemeenten, bedrijven, verenigingen, burgers), regionale partijen (waterschappen, natuurorganisaties, etc.) en landelijke partijen (zoals Rijkswaterstaat). Wil jouw organisatie ook meewerken? Meld je dan aan voor onze Schone Rivieren Alliantie: Alliantie – Schone Rivieren

Oplossingsrichtingen

Om de vervuiling van rivieren tegen te gaan, roept Schone Rivieren op tot dringende acties op drie belangrijke gebieden die zorgen voor een grondige aanpak bij de bron:

  • Het reduceren van de productie en consumptie van plastic
  • Het herontwerpen van plastic producten
  • Het verbeteren van beleid ten aanzien van plastic

Resultaten afvalonderzoek 2017 – 2019

Plastic zwerfafval is een wereldwijd groeiend milieuprobleem. Jaarlijks stroomt ongeveer 8 tot 12 miljoen ton plastic onze oceanen in. Rivieren worden gezien als een belangrijke bron van afval in zee. Afval hoort niet in zee en rivieren. Schone rivieren zijn van levensbelang voor Nederland en onze natuur. Resultaten van eerdere afvalonderzoeken langs oevers, en de grote hoeveelheden afval die vrijwilligers daar jaarlijks opruimen, tonen aan dat onze rivieren vervuild zijn. De onderzoekers van het Schone Rivieren-project vinden ook groot afval, zoals brandblussers, stapels laminaat, meubels en elektronica. De rivieroevers liggen echter vooral vol met kleiner afval dat zéér moeilijk op te ruimen valt, zoals piepschuimverpakkingen en stukken daarvan, wegwerpplastic en nurdles, de grondstof voor plastic producten.

Het Schone Rivieren-project is het meest grootschalige afvalonderzoek in de Nederlandse rivierdelta. Dit zijn de belangrijkste bevindingen van het onderzoek naar rivieroeverafval langs de Maas en de Waal in de periode 2017-2019:

  • Er zijn 152.800 stuks afval geturfd: gemiddeld 496 stuks afval per 100 meter rivieroever;
  • 81 procent van het rivierafval bestaat uit plastic;
  • Ondefinieerbare stukjes plastic zijn het meest gevonden;
  • 25 procent van het gevonden afval is wegwerpplastic;
  • Bij 43 procent van de metingen zijn nurdles, ofwel plastic korrels aangetroffen;
  • Op 19 meetlocaties zijn meer dan 1200 stuks afval per 100 meter aangetroffen;
  • De belangrijkste bronnen van rivierafval zijn de industrie (waaronder plastic-, bouw-, transportsectoren (in het bijzonder binnenvaart) en zandwinning, verondieping en recreatie (bewust of onbewust achtergelaten afval, vaak wegwerpplastic).

Het Schone Rivieren-project komt o.a. voort uit het Schone Maas-project.

De resultaten van het onderzoek laten een duidelijk beeld zien: de rivieren zijn vervuild. Actie is nu nodig voor een schone, gezonde en afvalvrije rivierdelta. Met het onderzoek brengen we de hoeveelheid en herkomst van het afval in kaart. Om de vervuiling te bestrijden, is aanpak bij de bron nodig. Daarom stellen we drie oplossingsrichtingen voor:

  • Overheid: Voer effectieve en heldere regelgeving voor de bronaanpak van rivierafval op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Neem rivierafval op in de Kaderrichtlijn Water. Zorg voor krachtige handhaving.
  • Bedrijfsleven: Zet in op een circulaire economie. Stop plastic lekkage. Innoveer en investeer in alternatieven.
  • Consumenten: Gebruik minder plastic en stop onnodig gebruik. Hergebruik. Gooi afval netjes weg.

Voor de gedetailleerde resultaten van het onderzoek kan men de website raadplegen: Onderzoeken – Schone Rivieren

LIVES: Euregionaal project Litter Free Rivers and Streams

Ook internationaal blijven we bouwen aan een uitdijend netwerk van organisaties die zich inzetten voor een schone Maas.

In het afgelopen half jaar zijn de eerste drijfvuilschermen geplaatst in beken die richting de Maas stromen in Vlaanderen. Dát zouden we moeten gaan merken door een verminderde toestroom in Limburg! De voorbereidingen voor andere vuilvangers in de hele Euregio Maas-Rijn vindt plaats en zal in 2021 leiden tot plaatsing in Duitsland en Nederland.

Ook zijn de contacten richting Wallonië gelegd met Contrats de Riviére Meuse-Aval, een maatschappelijke organisatie die zich inzet om het noordelijkste stroomgebied van de Waalse Maas en haar toevoerende beken van goede waterkwaliteit te voorzien en dus ook met minder plastic. Samen met hen én Bewapp, zeg maar de Waalse versie van Nederland Schoon én het Regionaal landschap Kempen en Maasland werken we nu samen aan plannen voor een internationale Maas clean-up medio september 2021.

Politiek begint ook het besef te dagen dat alleen internationaal het immense probleem van plastic vrije rivieren te realiseren is. Getuige de uitspraken tijdens het 2e politieke expert forum van 29 oktober 2020.

Op de website www.litterfreeriversandstreams.eu en de sociale media kanalen kun je de wapenfeiten volgen!

https://www.facebook.com/pg/litterfreerivers/

https://www.instagram.com/litterfreeriversandstreams/?hl=nl

https://www.linkedin.com/showcase/lives-litter-free-rivers-and-streams/

Het Interreg V-A project bestaat uit een brede alliantie tussen regionale overheden en stakeholders: Provincie van Limburg (NL), Waterschap Limburg (NL), Rijkswaterstaat-Ministerie van Infrastructuur en Water (NL), Vlaamse Milieumaatschappij (BE), Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (BE), Vlaamse Waterwegen NV (BE), Waterschap Eifel-Rur (GER), Zuyd Hogeschool (NL), Open Universiteit (NL), RWTH Aachen Universiteit (GER).

Neem voor meer informatie contact op met de Provincie Limburg of de projectmanager van LIVES Mw. Sylvia Spierts-Brouwer: sw.spierts@prvlimburg.nl 0031-6-15529163

 

Mayors for drinkable Meuse

Schone Maas / LIVES nam als expert ook deel aan de (digitale) bijeenkomst van 24 november van het groeiende netwerk van burgemeesters die zich met hun gezicht naar de Maas keren en zich mede verantwoordelijk voelen voor die Maas.  Onder andere de Limburgse burgemeesters van Peel en Maas en Beesel namen deel. Een Engelstalig en Frans verslag tref je aan op de vernieuwde website www.mayorsfordrinkablerivers.org