Schone Maas Nieuwsbrief
november 2022
Nu het steeds kouder wordt, verliest de begroeiing op de oevers zijn blaadjes. Zo wordt onze Maas weer zichtbaarder. Ondertussen maakt zij zich op voor hoger winterwater, hopend dat zij steeds beter verschoond blijft van plastic en ander niet-natuurlijk afval. Bij de eerste inventarisaties van dit najaar werd gelukkig veel minder rommel op de oevers aangetroffen. Een positief vooruitzicht.
In deze nieuwsbrief kijken we ver terug én vooruit, want vanaf komend jaar verandert de opzet van Schone Maas.
Nieuwe opzet Maas Cleanup in 2023
In 2020 stak ook het bedrijfsleven de handen uit de mouwen om samen met vrijwilligers de Maasoever op te ruimen. Drie jaar op rij werd tijdens World Cleanup Day in september en na de overstromingen in de zomer van 2021 zoveel mogelijk afval van de Maasoevers gehaald. De veronderstelde tegenstellingen tussen vrijwilligers en bedrijfsleven bleken niet zo groot: we zijn allemaal burgers die de Maas vrij van verontreiniging willen zien.
Daarom versmelt de Maas Cleanup op 18 maart 2023 vrijwilligers en bedrijven om gezamenlijk zo veel mogelijk locaties aan de Maas afvalvrij te maken. Daarbij versterken vrijwilligersgroepen, bedrijven, terrein- en waterbeheerders elkaar!
Internationale media-aandacht voor Schone Maas
Al jaren monitoren onze Schone Rivieren onderzoekers het rivierafval in Nederland, maar van monitoring op Europese schaal is nog weinig sprake. Sylvia Spierts-Brouwer (projectleider Schone Rivieren en LIVES) trok samen met een groep vrijwilligers het gebied rond de Maas in Borgharen in en deelde het Schone Rivieren en Maas Cleanup verhaal op Euronews. Hiermee hopen we Europese initiatieven te inspireren met onze Schone Rivieren methoden en een oproep te doen tot Europese wetgeving omtrent rivierafvalmonitoring.
Leer meer over rivieren en beken
IVN Natuureducatie nodigt je uit om meer te leren over hoe ons prachtige Nederlandse landschap door water is vormgegeven en wordt beheerd. Met de e-learning Schone Rivieren en beken leer je in 5 modules nog meer te ontdekken in en rondom het water.
Postcodeloterij Schone Rivieren expedities zeer geslaagd
In het weekend van 15 en 16 oktober konden deelnemers van de Nationale Postcode Loterij mee op 6 Schone Rivieren expedities langs de grote rivieren. Ongeveer 250 deelnemers maakten kennis met Schone Rivieren en het prachtige uiterwaarden landschap bij Kampen, Deest, Wijk bij Duurstede, Beesel, Spijkenisse en Rotterdam. De rivierexpedities werden georganiseerd door gidsen van IVN Natuureducatie. Rivierafvalonderzoekers van Schone Rivieren vertelden over hun onderzoek. En onderweg werd er zwerfafval van de rivieroevers opgeruimd. De deelnemers gingen een ervaring rijker naar huis. Zij hebben zo iets meegekregen van wat zij door deelname aan de Nationale Postcode Loterij mede mogelijk maken.
Maas in de Wet
In 2021 werd een petitie gestart om de Maas de status van rechtspersoon toe te kennen. Zo kunnen vertegenwoordigers van de Maas opkomen voor de Maas en haar inherente rechten, zoals het recht om vrij van afval te stromen, waarborgen.
Maas naar Den Haag
Ruim 9.000 mensen ondertekenden de petitie. Op 29 maart werd de petitie Maas in de Wet aangeboden aan de Tweede Kamer. Concreet verzoekt de petitie de Tweede Kamer te onderzoeken hoe wet- en regelgeving kan worden ingezet om de Maas beter te beschermen en haar rechten om vrij van afval te stromen, te borgen en handhaven.
Bekijk de rapportage van NOS >>
Winnend initiatief op Duurzame Dinsdag
Later dit jaar maakte het idee om de Maas de wet in te krijgen nog een stap naar politiek Den Haag. Het initiatief Rechten voor de natuur won tijdens Duurzame Dinsdag, een podium voor duurzame initiatieven, de IVN Natuurprijs. Rechten voor de Natuur geeft advies aan overheden, bedrijven en organisaties. Zo wordt in Nederland opgeroepen eigen rechten te geven onder andere de Maas.
Maas Cleanup
Op 17 september ruimden weer zo’n 5.000 vrijwilligers op tijdens de Maas Cleanup. In totaal werd er 40.000 kilo afval verzameld. Naast 50 acties door aangesloten bedrijven, werden door heel Limburg nog eens tientallen tot honderden acties georganiseerd in het kader van de World Cleanup Day.
Opruimactie voorjaar
Afgelopen voorjaar gingen 1.715 vrijwilligers op pad om de oevers van de Maas weer vrij te maken van met name plastic afval tijdens Schone Maas-opruimacties. Er vonden 135 opruimacties plaats. Daarbij werden 1.896 zakken van 60 liter met afval gevuld. In totaal was dit 113.827 liter afval. De grootste vervuiler was recreatieafval, gevolgd door industrieel afval en huishoudelijk afval. Riool overstort had het kleinste aandeel. Per locatie werden gemiddeld 14 zakken afval verzameld. Dat is de helft minder dan in 2021, toen er gemiddeld 30 zakken per opruimgebied werden verzameld.
Benieuwd hoeveel bereikt is in drie jaar afval opruimen aan de Maas? Download de factsheet hieronder.
Boterkuipjes bewijzen belang van onderzoek
Ieder voor- en najaar onderzoeken vrijwillige rivierafvalonderzoekers het afval dat langs de Nederlandse grote rivieren wordt gevonden. Het najaarsonderzoek in 2021 bewees maar weer hoe belangrijk dit onderzoek en de conclusies die we er uit kunnen trekken zijn. Ze geven ons handvatten om van opruimen en onderzoeken naar oplossen te gaan.
Najaarsmeting 2021
Het noodweer, dat in de zomer van 2021 ernstige overstromingen veroorzaakte van de Maas en de Rijn, heeft heel duidelijk gemaakt dat Nederland het afvalafvoerputje van noordwest Europa is. Tijdens onderzoek van Schone Rivieren in het najaar van 2021 werden op de Maasoevers massaal lege boterkuipjes gevonden, afkomstig van een in juli overstroomde Belgische zuivelfabriek. De boterkuipjes werden zelfs tot in de Biesbosch aangetroffen. Daarnaast werden drankkratten uit het Moeseldal gevonden langs de Rijn. ‘Hieruit kunnen we concluderen dat behalve ons eigen afval er ook veel afval vanuit het buitenland onze rivieren instroomt. Het is daarom belangrijk om goede afspraken te maken met de ons omringende landen,’ aldus projectleider Sylvia Spierts-Brouwer van Schone Rivieren.
Bekijk de volledige resultaten >>
Voorjaarsmeting 2022
Tijdens de voorjaarsmonitoring werd er schrikbarend veel piepschuim gevonden. Op maar liefst 70 procent van de oevers werden tijdens de laatste metingen van Schone Rivieren stukjes piepschuim aangetroffen, gemiddeld 80 stukjes per 100 meter. Ondefinieerbare stukken piepschuim staan al sinds het najaar van 2018 in de top 15 meest gevonden soorten afval op rivieroevers binnen het Schone Rivieren-onderzoek. Sinds het voorjaar van 2020 staat deze afvalsoort zelfs altijd in de top 3 van meest gevonden afvalsoorten.
Schone Rivieren maakt zich grote zorgen over de piepschuimvervuiling en doen een dringend beroep op de overheid om te komen met betere wet- en regelgeving. In de tussentijd vragen zij het bedrijfsleven met klem om zelfregulatie.